Το ηφαίστειο των Μεθάνων ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του νότιου Αιγαίου, βρίσκεται στο δυτικό του άκρο και διαθέτει σημαντικό γεωθερμικό δυναμικό, όχι όμως πλήρως ερευνημένο. Είχε έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα μεταξύ της περιόδου 276 έως 239 π.Χ., από αναφορές των αρχαίων ιστορικών Στράβωνα, Παυσανία και Οβιδίου.

Το ηφαίστειο των Μεθάνων απαριθμεί τριάντα κρατήρες. Ο πιο γνωστός από τους κρατήρες του ηφαιστείου αυτού βρίσκεται βορειοδυτικά, πάνω από το χωριό της Καημένης Χώρας και δεν είναι πια ενεργός. Ο κρατήρας της Καημένης Χώρας έχει βάθος περίπου 50μ., διάμετρο 100μ. και το ανώτερο ύψος του κώνου είναι 425μ. Στη βορειοανατολική πλευρά του διακρίνονται άλλοι δυο - παρασιτικοί - κρατήρες.

Η διαδρομή προς τον κρατήρα γίνεται από ένα μονοπάτι χαραγμένο στη λάβα και αποτελεί μια ωραία εμπειρία ανάβασης. Στην αρχή κινείται στη βάση του λόφου και στη συνέχεια κερδίζει απότομα ύψος και μας οδηγεί, μετά από 30 λεπτά περίπου, στον κρατήρα του ηφαιστείου. Στο τέλος του μονοπατιού υπάρχει ένας εντυπωσιακός σπηλαιοειδής σχηματισμός, που συχνά αναφέρεται ως "κρατήρας" χωρίς να είναι. Συνεχίζουμε και φτάνοντας στην καρδιά του κρατήρα μας περιμένει μια ευχάριστη δροσερή έκπληξη!!!

Στη θέση Καλοκούμπαρο θα δείτε τον ασβεστόλιθο καλυμμένο απο τη λάβα του Ηφαιστείου. Οι διάσπαρτοι όγκοι της λάβας είναι κεροστιλβικός υπερσθενικός ανδεσίτης (Ελ. Πλατάκης 1952) και έχουν τη μορφη γιγάντιου λίθινου ποταμού που εκτείνεται σε μήκος 1500 μέτρων μέχρι τη θάλασσα σχηματίζοντας τον Μαύρο Κάβο, όπως ονομάζουν οι ντόπιοι το χαμηλό λόφο του ακρωτηρίου, ακριβώς κάτω απο το Ηφαίστειο.

Το Ηφαίστειο της Καμμένης Χώρας είναι ένα από τα νεώτερα στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου.Η έκρηξη του πρέπει να έγινε στα χρόνια της βασιλείας του Αντιγόνου του Γονατά (277-240 π.Χ.), σύμφωνα με τις αναφορές του Στράβωνα(Γεωγραφ.Α,c59,18),του Οβιδίου (Μεταμορφώσεις,ΧV,στ.296-306) ,καθώς και με όσα αναφέρει ο Παυσανίας στο έργο του Ελλάδος Περιήγησις,II,34). Ο Οβίδιος αναφέρει μάλιστα ότι όλη η περιοχή γύρω από τον οικισμό της Καμμένης ήταν μία εκτεταμένη και πλούσια σε καρπούς πεδιάδα,αλλά η σφοδρή έκρηξη του Ηφαιστείου σκέπασε μεγάλο τμήμα της με τεράστιους όγκους λάβας και τέφρας.

Στην χερσόνησο έχουν καταγραφεί τριάντα κρατήρες, με την τελευταία καταγραφή να γίνεται το 1987 και να αφορά υποθαλάσσιο κρατήρα σε βάθος 200 μέτρων. Ο μεγαλύτερος χερσαίος κρατήρας βρίσκεται στην θέση Θρονί, δυτικά της πόλης των Μεθάνων.

Άλλους μεγάλους κρατήρες συναντάμε νοτιοανατολικά του υψώματος Χελώνα, στη θέση Σταυρόλογγος, καθώς και στη θέση Μακρύλογγος. Επίσης, ηφαιστειακούς κρατήρες θα δείτε στην επάνω Μούσκα και στην Κυψέλη. Από τους προαναφερόμενους κρατήρες, αυτοί που έδρασαν τελευταία ήταν αυτοί που βρίσκονται κοντά στην Καμένη Χώρα. Γεγονός που αποδεικνύεται από το μεταλλευτικό υλικό της περιοχής και από τη σημερινή μορφολογική κατάσταση των Μεθάνων.

Στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου υπάρχουν τα ηφαίστεια Σουσακίου, Αιγίνης, Μεθάνων, Πόρου, Βελοπούλας, Καράβι, Φαλκονέρας, Αντιμήλου, Μήλου, Κιμώλου, Πολύβου, Στρογγυλού, Δεσποτικού, Σπυρηδονησίων, Αντίπαρου, Χριστιανών, Σαντορίνης, Κω, Νισύρου, Αλικαρνασού και Πάτμου.

Το ηφαιστειακό αυτό τόξο έδωσε την αφορμή για την εκδήλωση της ηφαιστειακής δραστηριότητας στο νότιο Αιγαίο κατά τους αρχαίους χρόνους. Τότε έλαβαν χώρα πάρα πολλές εκρήξεις ηφαιστείων γύρω στο τέλος της τριτογενής περιόδου, μετά τις Αλπικές πτυχώσεις, ενώ συνεχίστηκαν και κατά την τεταρτογενή περίοδο.

International Geo-Volcanic Congress 10-12 June 2016